شهرستان بافق
برخورداري و بهره برداري منطقه از معادن غني سنگ آهن، سرب، روي، فسفات بافق را به قطب معدني كشور تبديل كرده است در حال حاضر با بهره برداري كامل از راه آهن بندرعباس به بافق و بافق به مشهد و سرخس، شبكه ريلي اين شهرستان حد رابط دنياي اقتصاد نوين است و در پويايي اقتصادي قرار دارد.
آب و هواي بافق در تابستان‌ها گرم و خشك و در زمستان‌ها ملايم‌تر از ساير مناطق استان مي‌باشد. اگر چه شهرستان بافق در منطقه خشك و كم آب قرار گرفته است اما سختكوشي مردم و مبارزه با قهر طبيعت ، حفر قنوات ، اين شهرستان را به منطقه اي كشاورزي تبديل كرده است.
به علت وجود درختان خرما در اين منطقه، صنايع دستي وابسته به نخل در اين شهرستان رونق فراوان دارد. همچنين اين شهرستان به لحاظ وجود معادن غني بسيار حايز اهميت بوده و شغل بسياري از مردم آن معدن كاري است.
درباره بافق
جغرافيا و اقليم:
شهر بافق در بخش مركزي شهرستان بافق در 55 و 24 طول شرقى و 31 و 35 عرض شمالى قرار دارد. هواي بافق گرم است و آب آن كه از قناتهاي قديمى و چشمه‌ها تهيه مى‌شود، قدري شورمزه است.
وضعيت اجتماعي:
از نظر آمار حدود 5/48% از كل جمعیت مرد و 5/51% را زنان تشكیل می دهند و جمعاً 9800 خانوار در این شهرستان زندگی می كند. ساختار سنی جمعیت این شهرستان باسوادند. تعداد 19230 نفر مشغول به تحصیل می باشند. از آمار تقریبی 9350 نفر شاغل 82% مرد و تنها 18 درصد زن میباشند.
مهم‌ترين صنعت رايج در شهرستان بافق قاليبافي است و فعاليت معدني از عوامل مهّم جذب جمعيت به شهرستان بافق مي‌باشد.
سوابق و پيشينه تاريخي:
بعضی بافق را از بناهای دوره اسلامی میدانند، چرا که بافق به حروف ابجد 183 میباشد و به همین دلیل تاریخ تأسیس این شهر را با سال 183 هجری قمری ذکر میکنند. بعضی از مورخین نیز بافق را یکی از شهرهای قبل از اسلام می دانند که در روزگار ساسانیان معمور و آباد شد است و از جایگاه ویژه ای برخوردار گردیده است.
در نيمة دوم سدة 6ق/12م در دورة حكومت ملك ارسلان سلجوقى بر كرمان، ولايت بافق به همراه بهاباد و داور و كوبنان به اتابك يزد سپرده شد. اين شهر در دورة تيموري محل زد و خورد برخى از امرا و شاهزادگان بوده، و در دورة صفوي از مهارت و شجاعت تفنگچيان بافق و بهاباد ياد شده است. بافق در اين دوره قصبه‌اي بيش نبوده، و مستوفى بافقى مورخ سدة 11ق از آن با عنوان «قصبة طيبه« و «دارالشجاعه« ياد كرده است.
منطقه بافق در زمان خلیفه سوم (عثمان) توسط مسلمانان فتح شد و در نیمه دوم سده سوم هـ.ق یعقوب لیث بر این منطقه دست یافت و در دوره دیلمیان فخرالدوله دیلمی نیز برای مدتی بر این ناحیه حکومت می‌کرد.
از 536 تا 718 هـ.ق اتابکان یزد بر این ناحیه حکمرانی می‌کردند و نماینده‌ای به بافق می فرستادند در روزگار آل مظفر، حاکمان دوره تیموری و صفویان بافق رونق خاصی گرفت در حمله افغان ها به ایران به مردم منطقه یزد بخصوص بافق خسارات وارد شد و این شهر در قلمرو محمود و اشرف افغان بود در دوره نادر شاه افشار و جانشینانش نیز بافق در دست حکام بود و عاقبت محمد تقی خان بافقی و بازماندگانش نیز بر این ناحیه حکمرانی داشتند. این نکته نیز لازم به ذکر است که بافق از دوره صفویه به دلیل مردمان و صاحب منصبان شجاع و دلیر به دارالشجاعه مشهور شد و این لقب در چند مورد ازکتب مورخین از جمله جامع المفیدی ذکر شده است بافق به قصبه طیبه نیز مشهر بوده است.
بافق در گذشته از توابع كرمان به شمار مى‌رفت، اما از حدود سال 1188ق به ولايت يزد پيوست. در تقسيمات كشوري 1332ش بافق يكى از بخشهاي شهرستان يزد در استان اصفهان بود؛ اما پس از تشكيل استان يزد و اهميت يافتن منطقه به واسطة كشف و استخراج معادن كه موجب افزايش جمعيت آن نيز گرديد، به صورت شهرستان درآمد.
در کتب:
مؤلف بستان السياحه، در سدة 13ق بافق را از توابع يزد و ناحيه‌اي كم اهميت با هواي گرم وصف نموده است............ ....
این زیارتگاه بقعه ای بسیار زیبا و باشکوه و گنبدی عظیم دارد که کاشی کاری و نیز تزئینات داخلی آن قابل توجه است. تزئینات داخلی آن از کارهای ملاحسن نقاش باشی بافقی است. بعضی از صاحب نظران شباهتی که بین این بقعه با آثار قبل از اسلام وجود دارد آن را با سبک میترائیسم مشابه می دانند.
گنبد امامزاده عبدا...بافق از نظر معماری گنبد و رواق مقبره ی این امامزاده در دنیا کم نظیر است.
این مکان مقدس به خاطر سبک معماری زیبا و گنبد منحصر به فرد خود و قرار گرفتن در میدان اصلی شهر و ابتدای بلوار وحشی بافقی که در مسیر مسافران است، در طول سال به ویژه ایام نوروز زائرین ،مسافران و گردشگران زیادی را جذب می کند و درسالهای گذشته بشترین بازدید کننده را به خود اختصاص داده است.
این بنا در دو قسمت تابستانه و زمستانه طراحی شده که قسمت تابستانی آن دارای شبستانی با بادگیرهای بزرگ به سبک مسجد جامع کبیر یزد با پایه های محکم است و قبل از ورود به صحن اصلی مسجد، حیاطی مشجر قرار دارد که معروف به مدرسه علمیه است و دارای درختانی از خرما در وسط و حجره ها و کلاس ها و کتابخانه در اطراف آن است .
براریگ بافق این جاذبه طبیعی که شامل تلماسه ها و تپه های شن روان با وسعت زیاد می باشد،از گذشتگان نقل شده ریگ های روان تا محل پمپ بنزین(مدخل ورودی شهر)که امروزه منطقه ای مسکونی شده ادامه داشته ولی همین ریگهای روان امروزه تپه های دیدنی را در جاده قطرم و دهستان مبارکه و حسن آباد به وجود آورده که بسیار دیدنی بوده و جلوه خاصی به کویر می بخشد.
قلعه باقر آباد به دستور عبدالرحیم خان فرزند محمد تقی خان بافقی با حفر قنات در سال 1320 ه.ق توسط عسکر و در سه مرحله ساخته شد، که ابتدا برج شمالی که محل زندگی عسکر بوده و قسمت برج جنوبی که ده سال بعد ساخته شده است. در سال 1298 هجری شمسی به علت هرج و مرج در کشور مردم روستا دور قلعه را حصار کشیدند، این قلعه با مصالح خشت و گل بنا شده و برج شمالی قلعه با ارتفاع 8 متر دارای 2 طبقه،3 سنگ انداز و 140 تیر انداز است
کاروانسرای میدان خان به مساحت520 متر مربع در بافت قدیم شهر در میدان خان قرار گرفته است و دارای11 اتاق در اطراف صحن به مساحت140 متر مربع است .
با چشم انداز روشنی که میراث فرهنگی بافق برای غرفه های این میدان دارد گام بلندی درراستای توسعه صنایع دستی حصیری این شهرستان برداشته خواهد شد و به زودیشاهد رونق انواع صنایع دستی حصیر بافی از قبیل کلاه حصیری ، پادری ، جاروب، بادبزن و فرش حصیری در این مکان خواهیم بود.
برخی از مردم خانه وحشی بافقی شاعر پرآوازه قرن دهم کشورمان را در این میدان می دانند که هم اینک محل استقرار اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری بافق است.
باغ تیتو این باغ با سبک معماری بسیار زیبا و از مصالح خشت و گل بنا شده که نمای ساختمان باغ با آجرهای زیبا تزئین شده و ایوان آن دارای ستونهای استوانه ای شکل می باشد که زیبایی آن را دو چندان کرده است.از خصوصیات این بنا وجود بادگیر،اتاق های گچ کاری شده و حوض آب زیبایی در جلو نمای ورودی باغ است.
این برج دارای 3 طبقه و 36 پله و سطح مقطع طبقه اول به شکل دایره و طبقه دوم به شکل 6 ضلعی است.
منطقه حفاظت شده کوه بافق این منطقه با وسعت صدوچهل هزار هکتار منطقه ای کوهستانی و دارای صخره های صعب العبور و بلند،تپه ماهورهای متعدد و پراکنده می باشد.
یوزپلنگ آسیایی از شاخص ترین موجود منطقه می باشد و از دیگر پستاندارن منطقه می توان کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، گربه وحشی، گرگ، شغال، کفتار، روباه و جوجه تیغی را نام برد.
از پرندگان موجود در کوه بافق می توان به کبک، تیهو، زاغ بور، کوکو، انواع عقابها و قرقی اشاره کرد.
همچنین خزندگانی از قبیل مار جعفری،کور مار،شتر مار،افعی،بزمچه و لاک پشت در این منطقه زیست می کنند.
برای دسترسی به اطلاعات بیشتر از مراکز خدمات گردشگری و همچنین نشانی مکان های تاریخی و گردشگری به بانک اطلاعات گردشگری استان یزد مراجعه کنید.
****************************************************************************************************
بانک اطلاعات گردشگری استان یزد؛
*اطلاعات عمومی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی استان
*اطلاعات عمومی واحد های اقامتی استان
*مشخصات عمومی واحدهای بین راهی و پذیرایی سنتی
*مشخصات عمومی موزه ها و اماکن فرهنگی
